Zachęcamy do uważnej lektury etykiet kupowanych kosmetyków. Często zawierają one substancje drażniące i niebezpieczne dla zdrowia. Substancje te występują pod wieloma nazwami według międzynarodowego nazewnictwa INCI.
Poniżej zostały wymienione najistotniejsze i najczęściej pojawiające się w kosmetykach konwencjonalnych substancje szkodliwe:
Formaldehyd
Formaldehyd to trujący gaz drażniący drogi oddechowe i oczy, uwalniający się z formaliny.
W produktach kosmetycznych jest stosowany jako środek bakteriobójczy oraz konserwant. Najczęściej występuje w lakierach do paznokci czy produktach do pielęgnacji i stylizacji włosów. Może także pojawić się w płynach do kąpieli, kosmetykach kolorowych oraz samoopalaczach.
Formalina jest stosunkowo silnym alergenem kontaktowym, który może powodować podrażnienia układu oddechowego i oczu. Przy długotrwałym stosowaniu nawet nie- wielkie dawki mogą powodować przejściowe podrażnienia skóry lub długotrwałe alergie skórne w postaci rumieni i wyprysków. Formalina przyspiesza proces starzenia się skóry, jak również jest podejrzewana odziałania rakotwórcze.
Formaldehyd, formalinę lub uwalniacze formaldehydu można znaleźć na etykietach pod nazwami:
- Benzylhemiformal
- 5-Bromo-5-nitro-1,3-dioxane = Bronidox
- Diazolidinyl Urea
- Imidazolidinyl Urea
- Quanternium-15
- DMDM Hydantoin
- Methenamine
- Glutaral
- Hexetidine
- Iodopropynyl Butylcarbamate
Konserwanty
Dla trwałości kosmetyków i bezpieczeństwa ich stosowania ważne są konserwanty, bez których w kosmetykach rozwijałyby się grzyby i pleśnie. To powodowałoby utratę jakości produktów oraz nieprzyjemne reakcje skórne, a nawet choroby. Niestety konserwanty też stanowią zagrożenie dla naszego zdrowia. Większość konserwantów jest bardzo silnie działającymi substancjami, które mogą powodować reakcje alergiczne. Dodatkowo trwają badania nad ewentualnym związkiem z niektórymi chorobami nowotworowymi.
W kosmetykach naturalnych stosowane są wyłącznie substancje dopuszczone do stosowania w produktach naturalnych przez Ecocert oraz inne jednostki certyfikujące. Są to: Potasium Sorbate oraz Sodium Benzoate (stosowane są m.in. do konserwowania żywności) oraz Dehydroacetic Acid.
Syntetyczne konserwanty na etykietach można znaleźć pod nazwami:
- Methyldibromoglutaronitrile
- Imidazolidinyl Urea
- Diazolidinyl Urea
- Cetylpyridinium Chloride
- Chlorhexidine
- Methylchloroisothiazolinone
- Methylisothiazolinone
- Triclosan
- 2-Bromo-2-Nitropropane-1,3 Diol
- Phenoxyethanol
- Cetrimoniumbromide
Parabeny
Parabeny należą do najskuteczniejszych i bardzo popularnych konserwantów w kosmetykach konwencjonalnych. Uniemożliwiają rozwój pleśni i grzybów. Parabeny występują w większości kosmetyków. Szczególnie dużą ich zawartość mają kremy nawilżające czy mydła. Substancje te mają zdolność gromadzenia się w skórze i przy intensywnym stosowaniu mogą okazać się szkodliwe.
Parabeny należą do najczęstszych alergenów, a ich stosowanie może powodować uwrażliwienie skóry na działanie czynników zewnętrznych. Odczyn alergiczny może być szczególnie silny na skórze wystawionej na działanie promieni słonecznych i objawia się zaczerwienieniem, pokrzywką, wypryskami i towarzyszącym tym podrażnieniom świądem.
Parabeny na etykietach można znaleźć pod nazwami:
- Methylparaben
- Ethylparaben
- Propylparaben
- Butylparaben
- Isobutylparaben
- Benzylparaben
Lanolina
Lanolina to substancja natłuszczająca zaliczana do wosków o pochodzeniu zwierzęcym. Uzyskiwana jest z substancji wytwarzanej przez gruczoły łojowe pokrywające wełnę owczą. Substancja ta ma postać biało-żółtego tłuszczu stałego o charakterystycznym zapachu.
Lanolina jest składnikiem wszelkiego rodzaju produktów kosmetycznych stanowiąc skuteczny emulgator oraz substancję nawilżającą i natłuszczającą. Najczęściej występuje w maściach i kremach nawilżających, produktach do pielęgnacji włosów, szminkach, zmywaczach do paznokci i dezodorantach.
Lanolina może powodować podrażnienia i alergię skórną. Uczulać mogą również kosmetyki do higieny intymnej z zawartością lanoliny. Zmiany alergiczne objawiają się przede wszystkim długotrwale występującymi wypryskami. W skrajnych przypadkach u osób wrażliwych może powodować atopowe zapalenie skóry.
Lanolinę na etykiecie można znaleźć pod nazwą:
- Lanolin
Parafina
Parafina jest otrzymywana w procesie destylacji ropy naftowej. W kosmetyce stosowane są postacie miękkie, twarde i płynne.
Parafina występuje powszechnie w kosmetykach konwencjonalny z powodu dostępności i niskiej ceny. W wersji płynnej stosowana jest bezpośrednio przy zabiegach kosmetycznych i ciepłolecznictwie. W wersji miękkiej i twardej można ją znaleźć w kremach do twarzy, pomadkach czy fluidach pod makijaż. Skutecznie wyrównuje nierówności skóry i przebarwienia, ale jednocześnie pokrywa skórę trudną do usunięcia powłoką, nieprzepuszczalną dla wody i gazów. Skóra pod nią wydaje się być miękka i gładka, ale jej oddychanie wraz z pozostałymi procesami życiowymi, jest uniemożliwione. Po zastosowaniu parafiny, skóra może być ponadto bardziej wrażliwa na działanie promieni słonecznych.
Sama parafina nie jest alergenem, ale jej stosowanie prowadzi do wielu szkodliwych procesów w skórze, związanych z intensywnym rozwojem bakterii beztlenowych. Powoduje podatność na zaskórniki i zmiany trądzikowe. Parafina powoduje kumulację toksycznych produktów przemiany materii, prowadząc do jej przedwczesnego starzenia się. Organizm ludzki nie potrafi przetworzyć i wydalić cząsteczek parafiny, ponieważ nie ulega ona rozkładowi biologicznemu. W związku z tym jest magazynowana w wątrobie, nerkach i węzłach chłonnych. Podejrzewana jest też o udział w powstawaniu zmian nowotworowych.
Parafinę na etykiecie znaleźć można pod nazwami:
- Paraffin Oil
- Parrafinum Liquidum
- Synthetic Wax
- Paraffin
- Isoparaffin
Podobne działanie do samej parafiny maja inne produkty ropopochodne, które znaleźć można pod nazwami:
- Mineral Oil, czyli olej mineralny (mieszanina ciekłych węglowodorów);
- Vaseline, Petrolatum, czyli wazelina (mieszanina węglowodorów parafinowych);
- Ceresin, czyli cerezyna (rafinowany wosk ziemny);
- Cera Microcristallina, czyli wosk parafinowy;
- Ozokerite, czyli ozokeryt (wosk ziemny);
- Isododecane;
- Isohexadecane;
- Isobutane, Isopropane - czyli węglowodory alifatyczne – wszelkiego rodzaju gazy powstałe podczas rafinowania oleju mineralnego, często używane w aerozolach.
Oleje silikonowe
Silikon ma postać bezbarwnych i bezwonnych olejów lub wosków.
Silikony są stosowane w droższych produktach kosmetycznych. Dają poczucie gładkości i wyrównują niedoskonałości. Są dodawane do kremów nawilżających, baz i fluidów pod makijaż a także do produktów do pielęgnacji i stylizacji włosów.
Zadaniem silikonów jest stworzenie ochronnego filmu na skórze lub włosach bez zatykania porów. Jednakże ich użycie przez osoby o wrażliwej skórze z tendencją do wyprysków, zaskórników i zmian trądzikowych, może powodować nasilenie objawów. Ponadto silikony nie ulegają rozkładowi biologicznemu i gromadzą się w tkankach organizmu.
Najstarszym i najbardziej znanym silikonem jest Dimethicone, niemniej jednak w kosmetyce korzysta się z szerokiej gamy olejów silikonowych. Na etykietach można je rozpoznać po następujących końcówkach:
- ...methicone
- ...siloxane
- ...silanol
- ...silicone
SLS oraz SLES
SLS- (Sodium Lauryl Sulfate) to drażniący, agresywny detergent stosowany z powodzeniem w chemii gospodarczej i przemysłowej.
SLS ma silne właściwości uczulające i drażniące; wysusza skórę, powoduje świąd, rumień, a w skrajnych przypadkach też atopowe zapalenie skóry. W jamie ustnej może powodować owrzodzenia. Jego obecność w szamponach jest przyczyną powstawania łupieżu, swędzenia skóry głowy oraz łamliwości i wypadania włosów.
SLES (Sodium Laureth Sulfate) to substancja pokrewna produkowana z tlenku etylenu, będąca pochodną ropy naftowej. Z uwagi na silne właściwości spieniające, jest obecna w większości kosmetyków myjących – żelach i mydłach, płynach i olejkach do kąpieli, szamponach, płukankach do jamy ustnej a nawet tonikach do usuwania makijażu.
Zarówno SLS jak i SLES wchodzące w skład kosmetyków mogą być zanieczyszczone rakotwórczym dioksanem (dioxane) o działaniu mutagennym.
Na etykietach obecność SLS i SLES można poznać po następujących nazwach:
- Sodium Lauryl Sulfate
- Sodium Laureth Sulfate
Poliethylene glycol
PEG (glikol polietylenowy) jest bezbarwną, higroskopijną cieczą lub ciałem stałym, stosowanym w przemyśle kosmetycznym na szeroką skalę jako rozpuszczalnik, emulgator i środek zwiększający lepkość ciekłych preparatów. Jest często stosowanym emulgatorem oraz substancją myjącą we wszelkich preparatach do pielęgnacji ciała. Efektem ubocznym działania PEG są stany zapalne atakujące głównie skórę twarzy i pachwin.
PPG (glikol polipropylenowy) jest alkoholową, bezbarwną i bezwonną cieczą o wysokiej lepkości. Tworzy na powierzchni skóry film zapobiegający ubytkowi wody z naskórka. PPG nadaje kosmetykom konsystencję emulsji. Substancja ta jest szeroko stosowana jako emulgator w pastach do zębów, płynach do płukania ust oraz dezodorantach w sztyfcie.
Do produkcji zarówno PEG jak i PPG używany jest tlenek etylenu, trujący gaz. Mogą one też być zanieczyszczone dioksanem (czyli eterem) lub zawierać nieprzereagowane cząsteczki trującego gazu. Zarówno dioksan jak i tlenek etylenu uszkadzają strukturę genetyczną komórek i zostały uznane za substancje rakotwórcze.
Obie substancje PEG i PPG wpływają na uwrażliwienie skóry na zanieczyszczenia oraz drażniące substancje zawarte w kosmetykach.
Składniki zawierające glikol polietylenowy oraz glikol polipropylenowy można znaleźć pod nazwami:
- PEG-.... np. PEG-40 Sorbitan Diisostearate
- PPG-.... np. PPG-15 Stearate
- składnik z końcówką “...eth” np. Laureth-4
Chemiczne filtry UV
Chemiczne filtry UV są główną przyczyną fotoalergicznej egzemy kontaktowej. Podrażnienia skóry z kolei sprzyjają przenikaniu substancji przez naskórek. Chemiczne filtry UV cechują się małym ciężarem cząsteczkowym i są w stanie przenikać przez naskórek do wnętrza organizmu.
Badania dowodzą, że stosowanie syntetycznych filtrów powoduje zmiany hormonalne.
- Benzophenone – 3
- Benzophenone – 4
Pozostałe szkodliwe filtry chemiczne występują w INCI pod nazwami:
- Octinoxate (Octyl Methoxycinnamate)
- Homosalate
- Octyl Salicylate
- Avobenzone (Butyl Methoxydibenzoylmethane)
- Octocrylene
- Ensulizole (Phenylbenzimidazole Sulfonic Acid)
- Ethylhexyl Dimethyl PABA
Syntetyczne zapachy
Syntetyczne substancje zapachowe są tańszym odpowiednikiem naturalnych zapachów pochodzących z roślin. Praktycznie wszystkie znane związki zapachowe naturalne mają swoje chemiczne odpowiedniki. Są one szczególnie cenione przy produkcji perfum, jako że pozwalają na tworzenie niebanalnych wielowymiarowych kompozycji.
Syntetyczne zapachy są powszechnie stosowane we wszystkich typach produktów kosmetycznych. Powodują silne reakcje alergiczne, alergie skórne. Łatwo wchłanialne akumulują się w organizmie.
Ostatnio podejrzewa się, że syntetyczne piżmo (popularny składnik perfum, kremów po goleniu, mydeł i innych produktów higienicznych) zaburza pracę układu dokrewnego i wywołuje nowotwory.
Syntetyczne barwniki
Syntetyczne barwniki to tańsza wersja barwników pochodzenia naturalnego. Syntetyczne barwniki uwalniają aminy aromatyczne, spośród których wiele jest substancjami drażniącymi, a nawet toksycznymi.
Występują powszechnie w produktach kosmetycznych, głównie w kosmetykach do koloryzacji włosów. Stwierdzono, że mogą wywoływać nowotwory.