Smog (ang. smog) – nienaturalne zjawisko atmosferyczne polegające na współwystępowaniu zanieczyszczenia powietrza wskutek działalności człowieka oraz niekorzystnych zjawisk naturalnych: znacznego zamglenia i bezwietrznej pogody.

Słowo „smog” powstało w języku angielskim ze zbitki dwóch słów: smoke (dym) i fog (mgła). //Wikipedia//

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) 33 z 50 miast w Unii Europejskiej o największym stężeniu pyłu PM2,5 znajduje się w Polsce. Najbardziej zanieczyszczonymi miastami w Polsce są kolejno: Żywiec, Pszczyna, Rybnik, Wodzisław Śląski, Opoczno, Sucha Beskidzka, Kraków, Skawina i Nowy Sącz. W większości tych miejscowości smog powodowany jest tak zwaną niską emisją (znaczne nagromadzenie emitorów o wysokości do 40 metrów nad poziom gruntu, w miejscach o dużej gęstości zabudowy, na małej powierzchni). Smog w Polsce występuje więc głównie w sezonie grzewczym (wrzesień–kwiecień).

Smog składa się m.in. z tlenków siarki, azotu i cząstek PM2,5 i PM10. 

W Polsce największym problemem jest smog typu londyńskiego, który występuje głównie zimą. Składa się z tlenków azotu, siarki, węgla i węglowodorów aromatycznych oraz metali ciężkich. A najgroźniejsze dla człowieka są benzo(a)piren i pyły zawieszone PM2,5 i PM10. O skali problemu wiele mówi wielki smog londyński z 1952 roku. W ciągu czterech dni zmarło 4 tys. osób. W następnych dniach z jego powodu zmarło łącznie 12 tys. osób. W Krakowie szacuje się że w wyniku smogu w latach 2000 - 2015 zmarło około 6 tysięcy mieszkańców. 

PM2,5 i PM10 to nic innego jak zawieszone w powietrzu cząsteczki, których ludzkim okiem nie dojrzymy. Cząsteczki pyłu PM10 mają średnicę mniejszą niż 10 mikrometrów, czyli ich średnica to jedna piąta grubości ludzkiego włosa. Takie cząsteczki mogą przenikać do układu oddechowego, a dokładniej do oskrzeli. Cząsteczki PM2,5 są jeszcze mniejsze i mogą dostać się aż do płuc i krwioobiegu. Cząstki PM 2.5 i 10 powstają w wyniku spalania które intensyfikuje się szczególnie w okresie zimowym. 

Jak powstaje smog?

Smog powstaje w bezwietrzne dni z wysokim ciśnieniem atmosferycznym. Wtedy szkodliwe cząsteczki nie unoszą się do góry i pozostają blisko powierzchni ziemi, co często wygląda jak mgła. Główną przyczyną takiego zjawiska jest spalania węgla oraz komunalnych śmieci a także duży ruch samochodowy. Powszechen zajwisko to palenie odpadami - w ten sposób Polacy pozbywają się nawet 2 mln ton odpadów rocznie. Odpady, trafiające do pieca są bardziej szkodliwe niż jakiekolwiek paliwo – przy ich spalaniu powstają m.in. toksyczne dioksyny, furany, cyjanowodór

Najwięcej zanieczyszczeń emituje spalanie w domowych piecach śmieci, mułu i miału węglowego. W wielu krajach Unii Europejskiej miał i muł uważany jest za odpad przy wydobyciu węgla i nie jest sprzedawany. Również piece węglowe muszą spełniać odpowiednie normy. Natomiast w Polsce nie ma norm dla sprzedawanych pieców i węgla pod kątem emisji zanieczyszczeń. Lokalne samorządy wprowadzają własne normy śródowiskowe i np. Sejmik Małopolski jednogłośnie przyjął chwałę antysmogową, która zakłada, że od 1 lipca 2017 roku w całym regionie będzie można montować w nowych domach wyłącznie piece do ogrzewania na paliwa stałe, spełniające najwyższe normy emisyjne. Stare kotły muszą zostać wymienione do 2023 r.

Korki i ruch miejski sprzyja powstawaniu lokalnych chmur smogu szczególnie w centrach miast. Niestety rzadko kiedy dochodzi do wprowadzenia ograniczenia ruchu pojazdów mechanicznych w miasatch. 

Smog zabija

Smog poważnie zwiększa ryzyko na zachorowania na wiele chorób, takich jak astmę, przewlekłą chorobę płuc i zapalenie dróg oddechowych. Szczególnie narażone są dzieci i osoby w podeszłym wieku. Światowa Organizacja Zdrowia szacuje, że zanieczyszczenie powietrza odpowiada za 15 proc. wszystkich zgonów z powodu raka płuc. Nie jest to jedyny nowotwór, na którego ryzyko zachorowania z powodu zanieczyszczenia powietrza rośnie. Są to nowotwory pęcherza moczowego, mózgu i szyjki macicy. Na liście znajduje się jeszcze udar mózgu, choroby niedokrwienia serca i zawały serca.

U osób zdrowych nawet krótkotrwały kontakt ze smogiem wywołuje: stany zapalne, podrażnienie spojówek, krtani i tchawicy, łagodne, przemijające stany zapalne płuc, zmęczenie, spadek tolerancji wysiłku a także liczne alergie i podrażnienia skóry. Z kolei u osób chorych na astmę i POCHP dochodzi do zaostrzenia tych schorzeń, nierzadko ze skutkiem śmiertelnym.

Szacuje się, że przyczyną 45 - 50 tys. przedwczesnych zgonów w Polsce jest smog, a zanieczyszczenie powietrza jest jednym z głównych czynników wpływających na zdrowie. Gdyby nie zanieczyszczenie powietrza, Polacy mogliby żyć dłużej przynajmniej o 9 miesięcy.

Jak się bronić 

Przed smogiem można bronić się na kilka sposobów. Po pierwsze, zamknąć okna i nie wychodzić z domu. Ale na to nie zawsze można sobie pozwolić. Jedynym skutecznym rozwiązaniem chroniącym przed cząsteczkami PM2,5 i PM10 są specjalne maski. Mają one filtry wyłapujące zanieczyszczenia powietrza.

grafika: materiały prasowe organizatorów kampanii Tworzymy atmosferę

Polecamy https://polskialarmsmogowy.pl/ oraz aplikacja na telefon